Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Оның қоғамдағы, соның ішінде сот жүйесіндегі орны ерекше. Егемендік алғаннан кейін қазақ тілінің мәртебесі заң жүзінде бекітілді, алайда оның сот саласындағы қолданысы әлі де жетілдіруді қажет етеді. Қазіргі таңда сот істерінде қазақ тілін қолдану деңгейі артып келе жатқанымен, бірқатар қиындықтар да кездесуде.
Заңнамалық негіз
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес, мемлекеттік іс жүргізу тілі – қазақ тілі. Сонымен қатар, сот ісін жүргізу барысында азаматтарға өз ана тілінде сөйлеу құқығы берілген. Бұл құқық азаматтардың сотта өз мүддесін еркін қорғауына мүмкіндік береді.
Сот құжаттарының қазақ тілінде жүргізілуі
Сотқа берілетін талап-арыздар, сот шешімдері, қаулылар мен үкімдер қазақ тілінде дайындалуы тиіс. Дегенмен, кейбір жағдайларда тараптардың қалауы бойынша сот процестері орыс немесе басқа тілде де жүргізілуі мүмкін. Бұл сот жүйесіндегі қос тілділіктің сақталып отырғанын көрсетеді.
Сот қызметкерлерінің қазақ тілін меңгеруі
Мемлекеттік қызметкерлер, соның ішінде судьялар мен прокурорлар қазақ тілін жетік білуі тиіс. Қазіргі таңда сот жүйесінде мемлекеттік тілді еркін меңгерген мамандардың саны артып келеді. Дегенмен, кейбір өңірлерде сот процестерінің басым бөлігі орыс тілінде жүргізіліп жатқаны байқалады.
Қазақ тіліндегі сот процестерінің қолжетімділігі
Халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру үшін сот процестерін қазақ тілінде жүргізу, құқықтық ақпараттарды мемлекеттік тілде тарату маңызды. Қазір сот отырыстарының аудио-бейне жазбалары, сот шешімдері мен құқықтық кеңестер қазақ тілінде де қолжетімді бола бастады.
Қазақ тілі сот жүйесінде маңызды рөл атқарады және оның қолданыс аясын кеңейту – мемлекеттің басты міндеттерінің бірі. Тілдің сот ісінде толыққанды қызмет етуі үшін мамандарды даярлау, қазақша құқықтық терминологияны дамыту және сот құжаттарын сапалы жүргізу қажет. Қазақ тілінің сот жүйесінде кеңінен қолданылуы – әділеттіліктің барша азаматтар үшін қолжетімді болуына ықпал ететін маңызды қадам.
Ж.Тәжібаева,
Шу аудандық сотының
судьясы.
