Қызылша – вирус тудыратын өте жұқпалы ауру. Ол ауа тамшылары арқылы жұғады. Инфекция көзі – қызылшамен ауыратын адам. Қызылша вирусын жұқтырған науқас тыныс алғанда, жөтелгенде немесе түшкіргенде тез таралады. Кез келген адам қызылшамен ауыруы мүмкін, бірақ қызылша көбінесе балаларда кездеседі. Қызылшаға қарсы екпе алмаған ересек адамдардың да жұқтыру қаупі жоғары және балаларға қарағанда ауыр өтеді. Ауырғаннан кейін сауығып кеткендер өмір бойы иммунитетті сақтайды. Қызылшамен ауырған аналардан туған балалар 3 айға дейін ауруға қарсы иммунитетті сақтайды, өйткені бұл кезеңде олардың қанында аналық антиденелер сақталады. Қызылшамен ауырмаған және оған қарсы екпе алмаған адамдар өмір бойы қызылшаға өте сезімтал болып қалады және кез келген жаста ауырып қалуы мүмкін. Қызылша тыныс алу жолдарына әсер етеді, содан кейін бүкіл денеге таралады. Ауру бөртпенің пайда болуымен емес, суық тию белгілерімен басталатынын есте ұстаған жөн: температура 38-40 градус, қатты әлсіздік, тәбеттің болмауы, құрғақ жөтел, мұрынның ағуы. Кейінірек конъюнктивит (көздің шырышты қабығының қабынуы) пайда болады. Аурудың алғашқы белгілерінен кейін шамамен 2-4 күннен кейін, көздің шырышты қабатында (азу тістерге қарама-қарсы) жақтың шырышты қабығында кішкентай ақшыл бөртпелер пайда болады. Аурудың 3-5-ші күні бөртпе бір-бірімен бірігуге бейім ашық жарқын дақтар түрінде көрінеді. Ол алдымен құлақтың артында және маңдайда пайда болады, содан кейін бетке, мойынға, денеге және аяқ-қолдарға тез таралады. Бөртпенің кішкентай қызғылт дақтары тез ұлғаяды, дұрыс емес пішінді болады және кейде бірігіп кетеді. Бөртпе барлығы толық шыққан кезеңде, пайда болғаннан кейін 2-3 күннен кейін температура қайтадан 40,5 градусқа дейін көтерілуі мүмкін. Бөртпе 4-7 күнге созылады. Дақтардың орнында қоңыр пигментация ошақтары қалады, 2 аптадан кейін тері тазарады. Қызылшаның көптеген жағдайлары отит медиасын, пневмонияны, менингитті, энцефалитті және соқырлықты қамтуы мүмкін асқынуларды тудырады.
Қызылша инфекциясы жүктілік кезінде де қауіпті және дене салмағы аз шала туылған нәрестені дүниеге әкелуі мүмкін. Қызылша иммунитетті төмендетеді. Иммунитеті жоқ кез келген адам (екпе жасалмаған немесе екпе жасалған, бірақ иммунитет қалыптаспаған) инфекция қаупіне ұшырауы мүмкін.
Қызылша–мұрыннан немесе көмейден жұқтырған бөлінділермен байланыста (жөтелгенде немесе түшкіргенде) немесе қызылшамен ауыратын адам тыныс алатын ауаны ингаляциялау арқылы берілетін ең көп таралған аурулардың бірі. Қызылша вирусы ауада немесе ластанған жерлерде 2 сағатқа дейін белсенді және жұқпалы болады. Сондықтан қызылшаны жұқтырған бір адам олармен тығыз қарым-қатынаста болған, екпе алмаған 10 адамның 9-ына жұқтыруы мүмкін.
Қызылшаның алдын алудың ең тиімді жолы – халыққа екпе жасау (вакцинациялау). Екпе Ұлттық профилактикалық егу күнтізбесіне сәйкес жоспарлы түрде жүргізіледі. Иммунитетті қамтамасыз ету үшін балаларға вакцинаның 2 дозасы көрсетіледі. Балалар қызылшаға қарсы 12 ай және 6 жаста егіледі. Қызылшаға қарсы екпені жергілікті емханада тегін алуға болады.
«Қызылшаға қарсы санитариялық-эпидемияға қарсы және санитариялық-профилактикалық іс-шараларды жүргізу туралы» Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитария-лық дәрігерінің 2023 жылғы 1 қарашадағы № 7 қаулысына сәйкес қызылшаға, қызамыққа және паротитке қарсы, 6 айдан 10 айға дейін 29 күн, 2 жастан 4 жасқа дейін 11 ай 29 күнге дейінгі балаларға, қызылшаға қарсы екпе алу мәртебесіне қарамастан, сондай-ақ егілмеген медицина қызметкерлері мен денсаулық сақтау ұйымдарының қызметкерлеріне, егілген адамның немесе ата-анасының (заңды өкілдерінің) хабардар етілген келісімін алғаннан кейін қызылшаға қарсы профилактикалық жаппай иммундау жүргізілді.
Сіз кез келген жаста бұл ауыр аурудан өзіңізді қорғай аласыз. Уақытында екпе алып, сау болыңыз. Қызылшаға қарсы екпе сенімді иммунитетті қалыптастырады және аурудың дамуын болдырмайды. Ең дұрыс шешім, егер жоқ болса немесе вакцинация статусы белгісіз болса, екпе алу!!!
Бірақ сіз немесе сіздің балаңыз әлі де ауырып қалса:
– шұғыл медициналық көмекке жүгіну (тұрғылықты жеріңіздегі емханадан дәрігерді шақырыңыз немесе ауыр жағдайда жедел медициналық көмек шақырыңыз);
– емханаға өз бетіңізше бармаңыз, дәрігерді күтіңіз;
– дәрігер келгенге дейін туыстармен, достармен және басқа адамдармен байланыста болмауға тырысыңыз;
– соңғы 21 күндегі барлық байланыстарыңыз туралы дәрігерге хабарлаңыз;
– жөтелгенде және түшкіргенде ауыз бен мұрынды орамалмен немесе майлықпен жабу, қолды сабынмен жиі жуу немесе спирті бар қол жуу құралдарын қолдану;
– тыныс алу мүшелерін қорғау (бетперде немесе дәке таңғышын) қолдану;
-өзін-өзі емдеуге болмайды.
С. Кожанбекова,
Жамбыл бөлімшелік көліктегі
санитариялық-эпидемиологиялық
бақылау басқармасының
санитариялық-эпидемиологиялық
бақылау және қадағалау бөлім басшысы.
