Қазіргі қоғамда даулар мен келіспеушіліктер әр түрлі деңгейде орын алады. Бұл дауларды шешу үшін көп жағдайда заңды әдістерді қолдану қажеттілігі туындайды. Бірақ сот процестері ұзақ уақыт алатын, шығынды және күрделі болуы мүмкін. Ал медиация – дауды шешудің тиімді әрі келісімге келудің ең бейбіт жолы. Бұл әдіс тараптарды өзара келісімге келуге бағыттап, дауды сотқа дейін немесе соттан тыс реттеуді көздейді.
Медиацияның мәні мен маңызы
Медиация – тараптар арасындағы дауларды бейтарап үшінші тұлға – медиатордың көмегімен шешу процесі. Медиация әдісі тараптардың өзара тиімді шешімге келуіне мүмкіндік береді, бұл жағдайда медиатор тек бағыт-бағдар беруші рөлін атқарады, ал шешімді тек тараптар өздері қабылдайды. Осылайша, медиация шешім қабылдауға тараптардың жауапкершілігін арттырады.
Медиацияның басты артықшылығы – даудың шешімін табуда уақыт пен қаржының үнемделуі. Сот процестерінің созылуы, шығындардың артуы көптеген адамдарға қомақты жүк түсіреді. Ал медиация процесі, әдетте, қысқа мерзімде әрі арзан болып табылады. Сонымен қатар, медиацияның нәтижесінде тараптар арасындағы қарым-қатынас сақталады, бұл әсіресе бизнес саласында немесе отбасылық дауларда маңызды.
Медиацияның қолдану аясы
Медиация кез келген дауды шешуге қолданылуы мүмкін. Бұл еңбек даулары, кәсіпкерлік мәселелер, отбасылық даулар, мүлікке қатысты келіспеушіліктер және т.б. Бұл әдіс әсіресе тараптар арасындағы қарым-қатынасты сақтап қалуға және дауды шешудің гуманистік тәсілін таңдауға мүмкіндік береді.
Медиацияның артықшылықтары
1. Уақыт үнемдеу – медиация процесі сот процесіне қарағанда әлдеқайда жылдам өтеді, бұл тараптардың дауды тез шешуіне көмектеседі.
2. Қаржы үнемдеу – медиацияның шығындары сот процесінің шығындарымен салыстырғанда едәуір төмен.
3. Құпиялылық – медиация процесі құпия түрде жүргізіледі, бұл тараптардың жеке мәселелерін ашыққа шығармауға мүмкіндік береді.
4. Қарым-қатынасты сақтау – даудың бейбіт түрде шешілуі тараптар арасындағы түсіністік пен сыйластықты нығайтады.
5. Икемділік – медиация әдісі тараптардың қалауы бойынша икемді түрде реттеледі және тек заң талаптарын ғана емес, тараптардың жеке қажеттіліктерін де ескереді.
Медиация дауды шешудің тиімді жолы болып табылады, себебі ол тараптарға бейбіт түрде өзара келісімге келуге мүмкіндік береді. Бұл әдіс даудың шешілуін жылдамдатуды, шығындарды азайтуды және тараптар арасындағы қарым-қатынасты сақтауды қамтамасыз етеді. Сол себепті медиацияның қолданылу аясы кеңейіп келеді, әрі бұл әдіс қазіргі заманғы дауларды шешудің ең тиімді әдістерінің бірі болып табылады.
З.Джаркимбаева,
Шу аудандық сотының судьясы.
